Günümüzde, Uyuşmazlıkların çeşitlenmesi, mahkemelerin iş yükünün artması, yargı sürecinin uzun sürmesi, artan yargılama maliyetleri, gizlilikten beklenen fayda, tarafların kendi iradeleri ile aralarındaki uyuşmazlığı uzlaşarak çözebilme olasılıkları arabuluculuğa olan ihtiyacı artırmıştır. Özellikle yargılama sürecinin gittikçe uzaması ve tarafların uzun yıllar yargılamalara vakit ve emek harcaması, uzun sürecin sonunda beklenen sonuçların da elde edilememesi alternatif çözüm yollarını gündeme getirmiştir. Arabuluculukta bu alternatif çözüm yollarından biridir.

Arabulucu, uyuşmazlığın taraflarından bağımsız ve tarafsız hareket eden, tarafların arasındaki uyuşmazlığın çözümü için taraflara yardımcı olan ve bu alanda eğitim almış bir hukukçudur. Arabuluculuk faaliyeti yürütecek hukukçunun mutlaka Adalet Bakanlığı Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nda arabulucu siciline kayıtlı olması gerekmektedir.

Arabulucu, uyuşmazlık çözümünde hakemlik, hakimlik, bilirkişilik, avukatlık vb. pozisyonlarda danışmanlık veren veya karar veren biri değildir. Taraflar arabulucunun yardımı ile uyuşmazlığı kendileri uzlaşarak çözerler. Arabulucu, tarafların aralarındaki asıl uyuşmazlığı ve menfaatlerini tespit ederek farkındalık yaratır ve tarafların uyuşmazlık konusuna doğru şekilde odaklanmalarını sağlar.

Yasal olarak zorunlu hallerde dava açmadan önce zorunlu olarak veya aranızda herhangi bir konuda uyuşmazlık çıktığında ister tek taraflı isterseniz birlikte ihtiyari olarak arabulucuya başvurabilirsiniz. Uyuşmazlıkla ilgili mahkeme veya tahkime başvurmuş olmanız arabuluculuk süreçlerini başlatmanız, arabulucuya başvuru yapmanıza engel teşkil etmez.

Dava şartı arabuluculuk mahkemeye başvuru yapılmadan önce alternatif çözüm yolu olan arabuluculuk sürecinin denenme zorunluluğunu ifade etmektedir. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu, 7155 sayılı Abonelik Sözleşmelerinden Kaynaklanan Para Alacaklarına İlişkin Takibin Başlatılması Usulü Hakkında Kanunun 20 inci maddesi ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’na eklenen 5/A maddesi uyarınca ticari uyuşmazlıklar ile işçi-işveren uyuşmazlıklarında mahkemeye dava açmadan önce arabulucuya gitme zorunluluğu vardır. Arabulucuya gitmeden açılan dava, dava şartı yokluğu nedeniyle reddedilir.

Hayır. Taraflar arabulucuda süreci devam ettirmek, sonuçlandırmak ve bu süreçten vazgeçmek konusunda tamamen serbesttir. Zorunlu veya kendi isteğiniz ile başlattığınız bu süreci kendi isteğinizle sona erdirip sonrasında mahkemeye başvurabilirsiniz.

Süreç sonuçlanıncaya kadar arabuluculuk sürecinde taraflar, davadan farklı olarak herhangi bir harç yatırmak zorunda olmayıp, tebligat, bilirkişi, tanık ve keşif gibi giderler de ödemezler. Sadece, faaliyet süresine göre arabulucuya, en az “Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesi” uyarınca ücret ödenir. Ücret taraflarca aksi kararlaştırılmadığı müddetçe eşit şekilde paylaşılır. Ayrıca, özel bir toplantı yeri vs. gerekiyorsa, buna ilişkin giderlerin de ödenmesi gerekir. Merkezimiz arabulucuları ile merkezimizdeki toplantı odalarından birisinde arabuluculuk faaliyeti yürütülüyorsa taraflar ayrıca bir para ödemezler.

Taraflar aksini kararlaştırmadıkça, arabuluculuk sürecindeki ücret dahil tüm giderleri eşit olarak karşılayacaklardır. Dava şartı Arabuluculuk kapsamında yürütülen süreçte ise anlaşma sağlanamazsa arabulucunun ilk 2 saatlik hizmet bedelini Adalet Bakanlığı karşılar.

Taraflar arabuluculuk sürecinin sonunda bir anlaşmaya varırlarsa bu anlaşmayı, asıl uyuşmazlık hakkındaki yetki ve görev kurallarına göre belirlenecek olan hukuk mahkemesine ibraz edip, icra edilebilirliğine ilişkin bir şerh verilmesini talep edebileceklerdir. Bu şerhi içeren anlaşma, ilâm niteliğinde belge sayılır. İcra edilebilirlik şerhinin verilmesi, niteliği itibariyle bir çekişmesiz yargı işi olduğundan buna ilişkin inceleme dosya üzerinden de yapılabilecektir. Ancak, uyuşmazlık konusu aile hukukuna ilişkin ise bu işlemler aynı usulle belirlenecek aile mahkemesince ve duruşmalı olarak yapılacaktır. Eğer, davanın görülmesi sırasında arabuluculuğa gidilmiş ise, kuşkusuz ki yukarıdaki iş ve işlemler davaya bakan mahkemece yerine getirilecektir.